เทศกาลสำคัญของคนจีนจะมีทั้งหมด 3 เทศกาลด้วยกัน ได้แก่ เทศกาลตรุษจีน, เทศกาลวันไหว้บะจ่าง และเทศกาลไหว้พระจันทร์ สำหรับเทศกาลวันไหว้บะจ่างเป็นเทศกาลที่คนไทยไม่คุ้นเคยมากที่สุด ส่วนมากจะคุ้นเคยกับขนมบะจ่างมากกว่าโดยในช่วงเดือนมิถุนายนจะมีขนมบะจ่างวางขายตามตลาดมากกว่าปกติ
สำหรับเทศกาลวันไหว้บะจ่างมีความสำคัญมากสำหรับชาวจีนจนได้ถูกขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Intangible Cultural Heritage) ในปี 2009 บทความนี้น้องน่าอยู่จะมาพาทำความรู้จัก ประวัติของวันไหว้บะจ่าง ความเชื่อในเทศกาลไหว้บะจ่าง กิจกรรมวันไหว้บะจ่าง และขนมวันไหว้บะจ่าง หากพร้อมแล้วไปกันเลยครับ
ประวัติของวันไหว้บะจ่าง
วันไหว้บะจ่างตรงกับวันที่ 5 เดือน 5 ตามปฏิทินทางจันทรคติ ปีนี้ตรงกับเสาร์ที่ 31 พฤษภาคม 2568 ในภาษาจีนเรียกเทศกาลนี้ว่า ตวนอู่เจี๋ย หรือ เทศกาลตวนอู่ ทางรัฐบาลจีนได้กำหนดให้วันไหว้บะจ่าง คือ วันหยุดราชการตั้งแต่ปี 2008 มีการจัดเทศกาลแข่งเรือมังกร และเป็นวันกวีจีน เพื่อระลึกถึงชีหยวนกวีผู้ซื่อสัตย์รักชาติในประวัติศาสตร์จีน โดยเทศกาลบะจ่างมีที่มาดังต่อไปนี้
ประเพณีแข่งเรือมังกร
จุดเริ่มต้นของวันไหว้บะจ่างมาจากชาวชาวไป่เยว่ที่อาศัยอยู่บริเวณแม่แยงซีเกียงตอนกลางไปจนถึงตอนล่างมีการบูชาเทพเจ้ามังกร ซึ่งมังกรถือว่าสิ่งศักดิ์สิทธิ์ของชาวไป่เยว่ โดยเชื่อกันว่าบนตัวของชาวไป่เยว่จะมีการสักรูปมังกร เป็นสัญลักษณ์แสดงความเป็นลูกหลานมังกร
ชาวไป่เยว่มีการใช้ท่องไม้ท่อนเดียวเดินทางข้ามแม่น้ำไปมา จึงมีการจัดแข่งเรือมังกรเพื่อเป็นเคารพบูชาเทพเจ้ามังกร ด้วยการนำอาหารห่อด้วยใบไม้หรือกระบอกไม้ไผ่โยนลงน้ำเพื่อแสดงความเคารพและขอบคุณที่เทพเจ้ามังกรคอยดูแลปกป้อง
วันกวีจีน
ชีหยวน มีเชื้อสายกษัตริย์แคว้นฉู่ได้รับการแต่งตั้งเป็นขุนนางในสมัยพระเจ้าฉู่หวายอ๋อง มีหน้าที่เป็นที่ปรึกษาดูแลเชื้อพระวงศ์ ชีหยวนเป็นขุนนางที่ขึ้นชื่อว่า มีความซื่อสัตย์และมีความรู้ความสามารถมากจนเป็นที่โปรดปรานของพระเจ้าฉู่หวายอ๋อง
แต่กลับเป็นที่เกลียดชังของเหล่าขุนนางกังฉินด้วยความซี่อสัตย์ของชีหยวนมาขัดขวางการโกงกินของพวกเขา ชีหยวนเสียใจมากจึงแต่งกลอนเพื่อคลายทุกข์ เมื่อพระเจ้าฉู่หวายอ๋องสวรรคตและรัชทายาทของฉู่หวายอ๋องขึ้นเป็นกษัตริย์องค์ใหม่แทน ก็ถูกเหล่าขุนนางกังฉินยุยงให้ขับไล่ชีหยวนไปจากแคว้นฉู่ไป
ชีหยวนเสียใจมากจึงตัดสินใจกระโดดแม่น้ำแยงซีเกียงตายในวันขึ้น 5 ค่ำ เดือน 5 เมื่อชาวบ้านรู้ว่าชีหยวนอันเป็นที่รักของพวกเขาเสียชีวิตจึงออกเรือตามหาร่างของชีหยวน ระหว่างตามหาก็โปรยอาหารลงแม่น้ำเพื่อล่อปลาไม่ให้ไปกัดกินศพของชีหยวน หลังจากนั้นเมื่อถึงวันครบรอบการตายของชีหยวนชาวบ้านก็จะนำอาหารไปโปรยลงแม่น้ำ หลังจากทำได้ 2 ปีชีหยวนก็มาเข้าฝันขอบคุณและขอให้ชาวบ้านนำใบไม้หรือใบจากห่ออาหารที่เป็นเครื่องเซ่นไหว้ก่อนโยนลงน้ำ เพื่อป้องกันไม่ให้สัตว์น้ำมากิน
ในปีถัดมาขาวบ้านก็ทำตามคำแนะนำของชีหยวน ชีหยวนก็มาเข้าฝันขอบคุณชาวบ้านเช่นเดิมว่าคราวนี้ได้กินมากหน่อยแต่ก็ยังถูกสัตว์น้ำแย่งกินไปบ้าง แต่ชาวบ้านต้องการให้ชีหยวนได้รับเครื่องเซ่นไหว้เต็มอิ่มจึงถามว่าต้องทำอย่างไร ชีหยวนจึงแนะนำว่าให้ตกแต่งเรือที่นำอาหารไปโยนในแม่น้ำเป็นรูปมังกร เพื่อให้สัตว์น้ำเข้าใจว่าเป็นเครื่องเซ่นพญามังกรจะไม่กล้าเข้ามากิน
และนี่คือที่มาของประเพณีแข่งเรือมังกรและเทศกาลไหว้บะจ่าง
ความเชื่อในเทศกาลไหว้บะจ่าง
ตามความเชื่อของชาวจีนโบราณเชื่อว่าในวันไหว้บะจ่างวันที่ 5 เดือน 5 เป็นวันร้ายที่เหล่าปีศาจจะออกมาสำแดงเดชรบกวนชาวบ้าน จึงมีการป้องกันด้วยการทำความสะอาดบ้าน จุดเครื่องหอมกำยานสร้างบรรยากาศให้บ้านดูสะอาดสดชื่น ส่งผลให้พวกปีศาจไม่กล้าเข้ามา
และยังเชื่อว่าสัตว์มีพิษ 4 ชนิด ได้แก่ แมงป่อง, ตะขาบ, งู และแมงมุม จะพากันออกมาไปหลบซ่อนตัวที่อื่น ชาวบ้านจึงอบบ้านด้วยกำมะถันเพื่อขับไล่ไม่ให้สัตว์พิษเหล่านี้กลับมาอาศัยอีก และยังมีการดื่มเหล้าผสมผงกำมะถันโดยเชื่อว่าสามารถขับไล่สิ่งชั่วร้ายโรคภัยไข้เจ็บได้
กิจกรรมวันไหว้บะจ่าง
เทศกาลไหว้บ๊ะจ่างเป็นเทศกาลสำคัญอีกหนึ่งเทศกาลของชาวจีนในประเทศจีน บริเวณแม่น้ำแยงซีเกียง, ฮ่องกง, ไต้หวัน, มาเก๊า มีการตกแต่งโคมไฟบ้านเมืองให้สวยงาม และกิจกรรมที่นิยมทำกันในวันไหว้บะจ่าง คือ การละเล่นแข่งเรือมังกร กินขนมเทศกาลบะจ่าง แขวนหญ้าอ้ายเฉ่าชางผู การตั้งไข่ ดื่มเหล้ายา และทำความสะอาดบ้าน โดยแต่ละกิจกรรมมีความน่าสนใจดังต่อไปนี้
- การละเล่นแข่งเรือมังกร : เป็นกิจกรรมที่มีการจัดอย่างยิ่งใหญ่ขึ้นทุกปีในช่วงเดือนพฤษภาคมถึงเดือนมิถุนายน โดยจะมีการตกแต่งเรือที่จะนำมาแข่งเป็นรูปมังกรที่มีความสวยงาม ระหว่างการแข่งขันก็มีการส่งเสียงเชียร์กันอย่างสนุกสนาน ในช่วงเวลากลางคืนจะนำเรือที่ตกแต่งด้วยลวดลายมังกรมาประดับไฟให้สวยงามเพื่อให้นักท่องเที่ยวได้ชื่นชมอย่างใกล้ชิด
- กินขนมเทศกาลบะจ่าง: บะจ่างเป็นของเซ่นไหว้ประจำเทศกาลที่จะมีการนำขนมบะจ่างมาเช่นไหว้ในตอนเช้าโดยที่ไม่ต้องแกะห่อออก โดยจะไหว้ที่ตี่จู้เอี๊ยะหรือศาลเจ้าที่ บะจ่างมีส่วนผสมสมุนไพรจีนมากมายเชื่อกันว่ากินแล้วจะช่วยบำรุงร่างกายให้แข็งแรง
- การแขวนหญ้าอ้ายเฉ่าชางผู: จะมีการแขวนถุงหอมไว้ที่ประตูบ้านเพื่อขับไล่สิ่งชั่วร้าย อ้ายเฉ่าเป็นหญ้าที่มีกลิ่นฉุน และชางผูเป็นว่านน้ำที่มีกลิ่นหอม
- การตั้งไข่: เชื่อกันว่าหากสามารถตั้งไข่ในเวลาเที่ยงตรงของวันตวนอู่ได้ จะมีโชคดีตลอดปีทำอะไรก็ประสบความสำเร็จ จนมีการจัดการแข่งขันตั้งไข่ดิบกันในวันนี้
- ดื่มเหล้ายา: ตามความเชื่อของชาวจีนโบราณเชื่อว่าการดื่มเหล้าที่มีส่วนผสมของกำมะถันจะช่วยขับโรคภัยไข้เจ็บและสิ่งชั่วร้าย
- ทำความสะอาดบ้าน: ในสมัยจีนโบราณช่วงเวลาเทศกาลบะจ่างเป็นช่วงฤดูร้อนจะมีแมลงมากเป็นพิเศษ การทำความสะอาดบ้านเป็นการขับไล่สัตว์ร้ายไม่ให้อาศัยอยู่ในบ้านได้อีก
ขนมวันไหว้บะจ่าง
บะจ่างเป็นวิธีการถนอมอาหารอย่างหนึ่งของชาวจีนเพื่อให้เก็บไว้ทานได้นานขึ้น ด้วยการนำข้าวเหนียวมาห่อไส้ใส่ใบไผ่แล้วนำไปต้ม ไส้ขนมวันไหว้บะจ่างจะมีสูตรแตกต่างกันไปตามแต่ละท้องถิ่น ในจีนตอนเหนือจะนิยมทำไส้ถั่วแดงหรือพุทราแดงเป็นส่วนใหญ่ ส่วนจีนตอนใต้ตัวไส้จะมีความหลากหลายกว่ามีทั้งไข่แดง เนื้อ เห็ด แปะก๊วย และอื่นๆ ถึงตัวไส้จะมีความแตกต่างกันแต่จะมีรูปทรงสามเหลี่ยมเหมือนกัน ซึ่งเป็นสัญลักษณ์แทนเขาวัวสัตว์ที่นิยมใช้เป็นของเซ่นไหว้เทพเจ้านั่นเอง
บทสรุป
จบไปแล้วกับประวัติวันไหว้บะจ่าง เทศกาลบูชาเทพเจ้ามังกรที่มีชื่อเสียงโด่งดังจนองค์การยูเนสโกได้ขึ้นทะเบียนมรดกโลก หวังว่าจะเป็นประโยชน์กับสำหรับผู้ที่สนใจประวัติศาสตร์จีนไม่มากก็น้อยนะครับ
สำหรับใครที่กำลังมองหาบ้านเดี่ยว, บ้านแฝด, คอนโดและทาวน์โฮม สามารถเข้ามาเลือกชมได้ที่เว็บไซต์น่าอยู่ นอกจากนี้ยังมีสาระน่ารู้ต่าง ๆ เกี่ยวกับบ้านที่น่าสนใจมาให้ทุกคนได้ติดตามกันอีกด้วยนะครับ
บทความแนะนำ
- พระโคกินอะไร? เปิดความหมาย 7 สิ่งเสี่ยงทายพระโคเลือกกินวันพืชมงคล
- How to จัดฮวงจุ้ยบ้านอย่างไรให้รวย? เรียกทรัพย์ เงินไม่ขาดมือ
- พาดูข้อห้ามขึ้นบ้านใหม่ อะไรบ้างที่ไม่ควรทำในวันขึ้นบ้านใหม่
แหล่งข้อมูลอ้างอิง