ก่อนจะรู้ว่าไหว้เจ้าที่ ใช้ธูปกี่ดอก เรามาทำความรู้จักกันก่อนดีกว่า ว่าศาลเจ้าที่ และศาลพระภูมิ ต่างกันยังไง เพราะหลายคนยังมีความเข้าใจผิดว่าศาลทั้ง 2 แบบคือสิ่งเดียวกัน แต่ที่จริงแล้วมีความแตกต่างกันทั้งลักษณะของการตั้งศาล และรูปแบบของศาลเพียงเล็กน้อย ดังนี้
ศาลเจ้าที่ คืออะไร?
ศาลเจ้าที่ มีอีกชื่อเรียกว่า ศาลตายาย คือ สถานที่สำหรับบรรพบุรุษ หรือเจ้าของที่ ที่เคยอยู่อาศัยมาก่อน โดยมีความเชื่อว่าเจ้าที่ หรือบรรพบุรุษจะคอยปกป้อง ดูแล รักษาบ้านจากสิ่งชั่วร้าย และคอยอำนวยอวยพรให้ผู้อยู่อาศัยปลอดภัย มีความสุข ความเจริญ ซึ่งศาลเจ้าที่จะมีลักษณะเป็นบ้านเรือนไทย ตั้งอยู่บนฐานเสา 4-6 ต้น หากจัดตั้งควบคู่กับศาลพระภูมิจะอยู่ในระดับที่ต่ำกว่า และมีข้อสังเกตหรือมีตำแหน่งในการจัดตั้งศาลเจ้าที่ ดังนี้
- ศาลจ้าที่จะตั้งอยู่ในบริเวณพื้นที่กว้าง สบายตา เช่น บริเวญต้นไม้ใหญ่ หรือ ใกล้กับรั้วบ้าน
- จัดตั้งศาลเจ้าที่ไว้บนพื้นธรรมดา แต่ถ้าอยากเพิ่มโชคลาภ ความเป็นสิริมงคลให้วางแผ่นเงิน หรือแผ่นทองไว้ที่ใต้ศาลด้วย
- ห้ามจัดตั้งศาลเจ้าที่ตรงกับประตูทางเข้าบ้าน ห้องน้ำ และตำแหน่งใต้บันได
- นิยมจัดตั้งศาลอยู่ทางทิศใต้ ทิศตะวันตก และทิศตะวันตกเฉียงใต้ของตัวบ้าน
ศาลพระภูมิ คืออะไร?
ศาลพระภูมิตามความเชื่อของคนไทย คือ สถานที่ของเทพารักษ์ เทพ เทวดา หรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่คอยปกป้องคุ้มครองบ้านเรือน ที่อยู่อาศัย ศาลพระภูมิจะมีลักษณะเป็นวิหาร ตั้งอยู่บนฐานเสาเพียงต้นเดียว โดยจะอยู่ในระดับสูงกว่าศาลเจ้าที่ หรือศาลตายาย มีข้อสังเกตหรือมีตำแหน่งในการจัดตั้งศาลพระภูมิ ดังนี้
- ศาลพระภูมิจะถูกตั้งบนพื้นดินในตำแหน่งที่มีแสงสว่างเขาถึง หรือบริเวณกลางแจ้ง ไม่ถูกเงาของบ้านทับ เช่น บริเวณของสวนหน้าบ้าน นิยมจัดตั้งศาลเจ้าที่ทิศตะวันออก หรือทิศตะวันออกเฉียงเหนือ
- ห้ามจัดตั้งศาลพระภูมิตรงกับประตูทางเข้าบ้าน และตำแหน่งของห้องต่าง ๆ
- ตั้งศาลให้ห่างจากกำแพงหรือรั้วบ้านอย่างน้อย 1 เมตร
- จัดตั้งศาลพระภูมิในอยู่สูงกว่าระดับสายตาเล็กน้อย
ไหว้เจ้าที่ ใช้ธูปกี่ดอก และมีความหมายอย่างไรบ้าง
สำหรับใครที่กำลังเตรียมตัวไหว้เจ้าที่อยู่ สงสัยหรือกำลังหาข้อมูลว่า ไหว้เจ้าที่ ใช้ธูปกี่ดอก น่าอยู่เรามีคำตอบให้ นั่นคือ ใช้ธูป 5 ดอก พร้อมกับเทียนอีก 2 เล่ม เพื่อเป็นการบูชา และแสดงความเคารพต่อดวงวิญญาณของบรรพบุรุษที่เคยอยู่อาศัยที่บ้านหรือที่ดินแห่งนี้มาก่อนนั่นเอง
ไหว้เจ้าที่ ใช้ธูป 5 ดอก มีความหมายอย่างไรบ้าง
จำนวนธูป 5 ดอกที่ใช้ไหว้เจ้าที่นั้น มีทั้งความหมายและความเชื่อที่ส่งต่อกันมา ในหลากหลายแง่มุมมอง และหลากหลายด้าน ดังนี้
- เบญจธาตุ ทั้ง 5 การใช้ธูป 5 ดอกสื่อถึงความหมายของ ดิน น้ำ ลม ไฟ และทอง ซึ่งเป็นพื้นฐานของธาตุที่จะช่วยสร้างความสมดุล และยังมีความเชื่อที่ว่า การใช้ธูป 5 ดอก ไหว้เจ้าที่จะช่วยเสริมพลัง เสริมดวงชะตา และสร้างสมดุลให้กับบ้าน และผู้ที่อยู่อาศัยนั่นเอง
- การเชื่อมโยงกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ความหมายของเลข 5 ยังสื่อถึงเรื่องการบูชาเทพ เทวดา เจ้าที่ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่มีพลังในการคุ้มครอง ปกปักรักษาบ้านและผู้อยู่อาศัย เช่น เทพเจ้าประจำทิศทั้ง 4 (ทิศเหนือ ทิศใต้ ทิศตะวันออก ทิศตะวันตก) และเทพเจ้ากลางบ้าน หรือเจ้าที่เจ้าทางที่คุ้มครองบ้าน และผู้อยู่อาศัย
- ความเป็นสิริมงคล การใช้ธูป 5 ดอก สื่อถึงความเป็นสิริมงคล เพราะเลข 5 หมายถึงเลขพลังบวกถือเป็นเลขดี ทำให้คนไทยนิยมเลือกใช้ธูป 5 ดอกในการไหว้เจ้าที่ และช่วยเสริมความสิริมงคล เสริมโชคลาภ และความเจริญรุ่งเรืองแก่ตัวเอง
ไหว้เจ้าที่ ต้องเตรียมตัวยังไงบ้าง ให้ชีวิตราบรื่น รุ่งเรือง
หลังจากที่รู้แล้วว่า ไหว้เจ้าที่ ใช้ธูปกี่ดอก แล้วมาดูกันว่าต้องเตรียมตัวยังไงบ้าง ซึ่งการใหว้ศาลเจ้าที่เป็นการบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และยังเป็นการแสดงความเคารพบรรพบุรุษเจ้าที่ เพื่อให้ช่วยรักษา คุ้มครองบ้าน ให้ผู้อยู่อาศัยในบ้านใช้ชีวิตได้อย่างราบรื่น มีโชคลาภ และเจริญรุ่งเรือง ซึ่งเราสามารถไหว้ศาลเจ้าที่ได้เป็นประจำบ่อยได้ตามต้องการ หรือจะไหว้เจ้าที่ในวันสำคัญ ๆ ก็ได้เช่นกัน แล้วจะต้องไหว้เจ้าที่วัน เวลาไหนถึงจะดี และต้องเตรียมของไหว้ยังไงให้ครบ ตามมาดูกันเลย
ไหว้เจ้าที่ วัน เวลาไหนดี ให้สิริมงคล
ไหว้เจ้าที่ ใช้ธูปกี่ดอก โดยการไหว้เจ้าที่ต้องเลือกฤกษ์ งานยามดี วัน เวลาจึงมีความสำคัญมาก สำหรับคนเตรียมตัวจะไหว้เจ้าที่ แต่ยังไม่รู้ว่าควรไหว้เจ้าที่ วัน เวลาไหนดี สามารถเลือกได้ตามนี้เลยเพราะเป็นวันที่ดี และเหมาะสม นั่นคือ เลือกไหว้เจ้าที่ในวันเกิดของผู้ไหว้ ไหว้วันพระ หรือจะเลือกไหว้เป็นวันอังคาร และวันเสาร์ก็ได้
ส่วนช่วงเวลาที่เหมาะสมสำหรับการไหว้เจ้าที่ คือ ช่วงเวลาระหว่าง 09.00-12.00 น. และหากจะเลือกเวลาที่ดีที่สุด ควรไหว้ในช่วงเวลา 08.39-10.09 น. โดยแนะนำให้ไหว้เจ้าที่ทุก ๆ 3 เดือนหรือ ทุก ๆ 6 เดือน ตามที่ผู้ไหว้สะดวก
เตรียมไหว้เจ้าที่ ต้องมีของไหว้อะไรบ้าง
นอกจากไหว้เจ้าที่ ใช้ธูปกี่ดอก วัน เวลาที่ดีในการเตรียมไหว้เจ้าที่แล้ว เพื่อความเป็นสิริมงคลให้กับบ้าน และแก่ผู้อยู่อาศัยในบ้าน การเตรียมของไหว้ก็มีความสำคัญไม่แพ้กัน ซึ่งมีทั้งของคาว ของหวาน ผลไม้ เครื่องดื่ม หรืออื่น ๆ ซึ่งต้องเตรียมของไหว้ หรือของเซ่นไหว้เจ้าที่ ให้ถูกต้อง ดังนี้
- ของคาว ส่วนใหญ่ของความที่นิยมนำมาไหว้เจ้าที่จะเป็นหัวสัตว์หรือเนื้อสัตว์ เช่น หัวหมู ไก่ เป็ด อาหารทะเล กุ้ง หอย ปลา โดยต้องผ่านขั้นตอนการปรุงสุกมาแล้ว หรือจะเป็นข้าวสวย กับข้าวอย่าง แกง ต้ม ผัดต่าง ๆ เป็นต้น
- ของหวาน ส่วนมากของหวานที่นิยมนำมาไหว้เจ้าที่จะเป็นขนมที่มีความหมายดี มีชื่อที่เป็นมงคล มีสีวันที่สดใส เช่น ขนมตระกูลทอง ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง เม็ดขุนน ทองเอก จ่ามงกุฎ ขนมชั้น ถ้วยฟู เป็นต้น
- ผลไม้ การเลือกผลไม้มาไหว้ก็นิยมเลือกจากผลไม้มงคลที่มีความหมายดีเช่นเดียวกับขนม เช่น ส้ม ที่สื่อถึงความร่ำรวย ความมั่งคั่ง สาลี่ ที่สื่อถึง เงินทองที่ไหลมาเทมา กล้วย ที่สื่อถึง ความราบรื่น ไร้อุปสรรค และแก้วมังกร ที่สื่อถึงความอุดมสมบูรณ์ เป็นต้น
- เครื่องดื่ม โดยส่วนใหญ่จะนิยมนำน้ำเปล่ามาถวาย หรือน้ำอื่น ๆ เช่น น้ำชา น้ำอัดลม อย่างน้ำแดง ที่สีสันสดใส สื่อถึง พลัง อำนาจ ความแข็งแกร่ง
บทสวดไหว้เจ้าที่ เพิ่มความสิริมงคลในบ้าน และแก่ผู้อาศัย
การไหว้เจ้าที่ หรือศาลตายาย ก็ต้องใช้บทสวดเฉพาะ ซึ่งก่อนจะไหว้ทุกครั้ง ต้องเริ่มต้นด้วยการตั้งนะโม 3 จบ ก่อนตามด้วยบทสวดไหว้เจ้าที่หรือศาลตายาย ตามมา
“ นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ ” (3 จบ)
- ตามด้วยบทสวดไหว้เจ้าที่ 3 จบ
“ อิติสุคะโต อะระหังพุทโธ นะโมพุทธายะ ปะฐะวีคงคา พระภุมมะเทวา ขะมามิหัง ” (3 จบ)
- ตามด้วยบทสวดไหว้ศาลตายาย 3 จบ
“ ตา-ยาย ยัสมิง ทิสาภาเค สันติ ตายายเทวา มหิทธิกา เตปิตุมเห อนุรักขันตุ อาโรคเยนะ สุเขนะจะ ” (3 จบ)
“ สิโรเม ขอเดชะ ตายายเทวา เจ้าของที่ ขอให้ช่วยดูแลคุ้มครองรักษาบ้านเรือน (ชื่อสถานที่) และข้าพเจ้าผู้อยู่อาศัยในสถานที่นี้ (คำอธิษฐาน) โสตถิ ชัยยะ ภะวันตุ เม ”
บทสรุป
เป็นอย่างไรกันบ้าง ทุกคนที่กำลังเตรียมตัวจะไหว้ศาลเจ้าที่คงได้คำตอบกันเรียบร้อยแล้วว่า ไหว้เจ้าที่ใช้ธูป 5 ดอก พร้อมเทียน 2 เล่ม ต้องเตรียมอาหารคาว ของหวาน ผลไม้ และเครื่องดื่มที่เป็นมงคล สื่อถึงความหมายที่ดี สำหรับการไหว้ศาลเจ้าที่ตามความเชื่อของคนไทยเป็นเสหมือนการใหว้บรรพบุรุษเจ้าที่ให้คอยปกปักรักษาคุ้มครองบ้าน รวมถึงผู้อยู่อาศัยให้รุ่งเรือง มีแต่ความสุข มีสิ่งดี ๆ เข้ามาในชีวิต
ส่วนการไหว้เจ้าที่นิยมไหว้ในวันสำคัญ ๆ เลือกไหว้วันอังคาร หรือวันเสาร์ ช่วงเวลา 09.00-12.00 น. หรือจะสามารถไหว้เจ้าที่วันพระ หรือในวันเกิดของผู้ไหว้เองก็ได้เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต
สำหรับใครที่กำลังมองหาที่อยู่อาศัยในจังหวัดเชียงราย ไม่ว่าจะเป็นบ้านเชียงราย, บ้านแฝดเชียงราย, คอนโดเชียงรายและทาวน์โฮมเชียงราย ก็สามารถเลือกชมได้ที่เว็บไซต์ “น่าอยู่” บอกเลยว่ามีให้เลือกหลายโซน ตอบโจทย์ไลฟ์สไตล์วัยเรียนและวัยทำงานสุด ๆ
คำถามที่พบบ่อย
1.Q: การไหว้เจ้าที่ ที่ไม่มีศาลทำอย่างไร ?
A : สำหรับการไหว้เจ้าที่ที่ไม่มีศาล ให้ตั้งโต๊ะ และไหว้เจ้าที่หน้าบ้านได้เลย ใช้ธูป 16 ดอก ที่สื่อถึงการไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ 16 ชั้นฟ้า 15 ชั้นดิน จากนั้นสวดนะโม 3 จบ แล้วตามด้วย บทสวดสำหรับไหว้เจ้าที่กลางแจ้ง “ ปะโตเมตัง ปะระชีวินัง สุขะโตจุติ จิตตะเมตะ นิพพานัง สุขะโตจุติ”
2.Q : สิ่งที่ไม่ควรนำมาถวายสำหรับไหว้เจ้าที่ ?
A : ของสำหรับนำมาถวายนในการไหว้เจ้าที่ควรเป็นอาหารที่ปรุงสุก ไม่ควรใช้ของดิบมาถวาย และไม่ควรเลือกอาหารที่มีชื่อไม่เป็นมงคล เช่น มังคุด ละมุด พุทรา ลางสาด น้อยหน่า หรือระกำ เป็นต้น เพราะมีความเชื่อที่ว่า จะทำอะไรก็ไม่ดีเท่าที่ควร ไม่ราบรื่น ไม่โดดเด่น พบเจอแต่ความผิดหวัง
3. Q : ของไหว้เจ้าที่ สามารถนำกลับมาทานได้หรือไม่ ?
A : สำหรับการไหว้เจ้าที่ เมื่อไหว้เสร้จ สามารถลาของไหว้แล้วนำกลับมาทานได้ หรือจะแบ่งปันก็ได้เพราะมีความเชื่อว่าจะเป็นมงคล ซึ่งของที่ไม่ควรนำกลับมาทาน จะเป็นข้าวพระพุทธหรือที่เตรียมใส่สำรับเล็ก และปักธูป 1 ดอก เพราะเป็นการถวายนให้แก่พระพุทธ หรือบรรพบุรุษไปแล้ว จึงไม่ควรกลับมาทาน และขั้นตอนในการลาเครื่องไหว้ หรือของไหว้ คือ รอให้ธูปดับทั้งหมด และใช้บทสวด ดังนี้ “ อายันตุ โภนโต อิธะ ทานะสีละ เนกขัมมะปัญญา สะหะ วิริยะ ขันติ สัจจะ อธิษฐานะ เมตตุเปกขายุทธายะโว ทิสสา วินะติ อะเสสะโตฯ ”