NaYoo

ทะเบียนบ้านกลางคืออะไร? ที่อยู่ของคนไม่มีบ้านจริง ส่งผลต่อสิทธิ์อะไรบ้าง

officially-center -

“ทะเบียนบ้านกลาง” เอกสารสำคัญสำหรับคนที่ไม่มีบ้านเป็นของตัวเองหรือไม่มีที่อยู่อาศัยที่ชัดเจน เป็นทะเบียนบ้านที่รัฐใช้เป็นที่อยู่ทางกฎหมายให้บุคคลเหล่านั้นได้มีหลักแหล่งอยู่ในระบบ แม้ในความเป็นจริงจะไม่มีบ้านให้กลับไปพักผ่อนก็ตาม ทะเบียนบ้านกลางจึงมีความเกี่ยวข้องกับสิทธิ์พื้นฐานต่างๆ ที่คุณอาจยังไม่รู้มาก่อน เช่น การเข้าถึงสวัสดิการ การเลือกตั้ง หรือสิทธิ์ในการรักษาพยาบาล

บทความนี้จะพาคุณไปทำความเข้าใจว่าทะเบียนบ้านกลางคืออะไร ใครมีสิทธิ์เข้าไปอยู่ และการมีชื่อในทะเบียนบ้านลักษณะนี้ส่งผลต่อชีวิตจริงของเรายังไงบ้าง

ทะเบียนบ้านกลางคืออะไร? สำคัญกับใคร

ทะเบียนบ้านกลาง คือทะเบียนบ้านประเภทหนึ่งที่ทางรัฐจัดตั้งขึ้นสำหรับบุคคลที่ไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่งหรือไม่สามารถอาศัยอยู่ในทะเบียนบ้านปกติได้ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใดก็ตาม เช่น คนเร่ร่อน ผู้ที่อยู่ในสถานสงเคราะห์ หรือคนที่เคยมีบ้านแต่ปัจจุบันเจ้าของบ้านเดิมไม่ให้มีชื่ออยู่ในทะเบียนอีกต่อไป

ทะเบียนบ้านประเภทนี้ช่วยให้คนที่ไม่มีบ้านยังคงมีที่อยู่ตามกฎหมายเพื่อใช้ในการยืนยันตัวตน ทำธุรกรรมต่างๆ และเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐาน เช่น การทำบัตรประชาชน การเลือกตั้ง หรือการรับสวัสดิการจากรัฐ ทะเบียนบ้านกลางจึงสำคัญมากสำหรับบุคคลที่ไร้ที่อยู่อาศัย เด็กในสถานสงเคราะห์ ผู้ที่ถูกถอนชื่อออกจากทะเบียนบ้านเดิม และผู้ไม่มีหลักฐานยืนยันถิ่นที่อยู่ชัดเจน

ใครบ้างที่อยู่ในทะเบียนบ้านกลาง?

  • เจ้าของบ้านขอย้ายชื่อบุคคลออกจากทะเบียนเดิม เพราะไม่ได้อยู่อาศัยแล้วหรือไม่สามารถติดต่อได้เกิน 180 วัน
  • บุคคลที่ชื่อยังค้างอยู่ในทะเบียนบ้านเดิม แต่เจ้าบ้านซื้อหรือโอนต่อบ้านนั้นไปและไม่ได้ย้ายชื่อออก
  • คนไทยที่อยู่นอกประเทศเป็นเวลานาน ไม่ได้แจ้งย้าย และไม่มีหลักฐานยืนยันที่อยู่ในไทย
  • ผู้ถูกออกหมายจับ หรืออยู่ระหว่างติดตามตัวที่หายจากภูมิลำเนานานเกิน 180 วันแล้วไม่มีข้อมูลที่ชัดเจน
  • คนพิการที่ชื่อเลื่อนไปอยู่ทะเบียนกลางจนส่งผลกระทบต่อสิทธิ เช่น เบี้ยคนพิการ
  • คนไร้บ้านหรือผู้ไร้บัตรประชาชน เช่น เด็ก หรือผู้ไร้ที่พึ่ง มูลนิธิกระจกเงาสร้างทะเบียนบ้านกระจกเงาเพื่อช่วยเหลือ

สิทธิ และข้อดี-ข้อเสีย ของการอยู่ในทะเบียนบ้านกลาง

หลังจากที่ดูกันไปแล้วว่าทะเบียนบ้านกลางคืออะไร สำคัญกับใคร และใครมีความเกี่ยวข้อง ต่อไปเราจะพามาดูสิทธิที่ผู้อยู่ในทะเบียนบ้านกลางควรได้รับพร้อมข้อดี-ข้อเสียที่ควรทราบ

สิทธิที่ยังมี (หรืออาจได้รับกลับ)

  • มีที่อยู่ทางกฎหมาย : แม้ไม่มีที่อยู่อาศัย แต่การมีชื่อในทะเบียนบ้านกลางยังเป็นหลักฐานยืนยันตัวตนตามกฎหมายทะเบียนราษฎร
  • สามารถขอย้ายชื่อกลับเข้าทะเบียนบ้าน : หากสามารถยืนยันได้ว่ามีที่อยู่ใหม่ เช่น หนังสือรับรองเจ้าบ้าน หรือหลักฐานพำนักอื่นๆ
  • บางกรณียื่นขอเอกสารบางอย่างได้ผ่านผู้อื่น : เช่น ชาวไทยต่างประเทศที่ย้ายชื่อไปทะเบียนกลาง สามารถมอบอำนาจให้คนในไทยดำเนินการแทนเพื่อคงสิทธิเลือกตั้ง หรือขอพาสปอร์ตชั่วคราว

ข้อดีของการมีชื่อในทะเบียนบ้านกลาง

  • ได้รับที่อยู่ในระบบ แม้อาจจะมีข้อจำกัดแต่ก็ยังดีกว่าไม่มีทะเบียนที่ใดเลย
  • มีทางเลือกในการกลับเข้าระบบปกติ เนื่องจากกระบวนการขอย้ายกลับขึ้นทะเบียนบ้านปกติยังเปิดโอกาสสำหรับผู้ที่พิสูจน์ตัวตนและที่อยู่อาศัยใหม่ได้

ข้อเสียและข้อจำกัดที่สำคัญ

  • สูญเสียสิทธิขั้นพื้นฐาน เช่น การต่อบัตรประชาชน/พาสปอร์ต การเลือกตั้ง หรือรับสวัสดิการรัฐ เช่น เบี้ยยังชีพผู้สูงอายุ คนพิการ เงินเยียวยา COVID ฯลฯ
  • ถูกตัดสิทธิสวัสดิการอัตโนมัติ เช่น คนพิการที่ชื่อไปตกในทะเบียนกลาง อาจถูกระงับเบี้ยยังชีพคนพิการทันที
  • ไม่มีสิทธิใช้ที่อยู่ในการทำธุรกรรมราชการ ไม่สามารถใช้ทะเบียนกลางยื่นเอกสารราชการแทนทะเบียนบ้านปกติ เช่น ขอสำเนาทะเบียนบ้าน หรือยืนยันที่อยู่ในหลายบริการ
  • บางกรณีข้อมูลในทะเบียนกลางถูกนำไปใช้ทำบัตรปลอมหรือสวมสิทธิ เพราะเจ้าของไม่ได้ดูแลรักษาเอกสารอย่างต่อเนื่อง

วิธีดำเนินการเมื่อต้องการย้ายออกจากทะเบียนบ้านกลาง

เมื่อคุณเข้าใจอย่างชัดเจนแล้วว่าทะเบียนบ้านกลางคืออะไร และอยากย้ายกลับเข้าทะเบียนบ้านปกติ ขั้นตอนต่อไปคือต้องดำเนินการอย่างถูกต้องตามกฎหมาย โดยสามารถทำได้ดังนี้

เอกสาร/ผู้ยื่นคำขอ

1.ผู้ยื่น

  • ผู้ที่มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านกลางโดยตรง
  • กรณีเป็นเด็กหรือผู้พิการ ผู้ปกครองหรือผู้ได้รับมอบอำนาจสามารถยื่นแทนได้

2.เอกสารที่ต้องใช้ทั้งหมด

  • บัตรประชาชนตัวจริงของผู้ย้าย
  • บัตรประชาชนตัวจริงของเจ้าบ้าน (บ้านใหม่ที่จะย้ายเข้า)
  • ทะเบียนบ้านฉบับจริงของบ้านใหม่
  • กรณีผู้พิการหรือเดินไม่ได้ เพิ่มหนังสือรับรองแพทย์หรือมอบอำนาจ

ขั้นตอนดำเนินการ

ทางเลือกที่ 1 : ทำด้วยตัวเอง (อยู่ในไทย)

  1. นัดหมายกับเจ้าบ้านใหม่ที่คุณจะย้ายเข้าและเตรียมเอกสารให้ครบ
  2. ไปที่สำนักงานเขต / อำเภอ / สำนักงานทะเบียนท้องถิ่นของบ้านใหม่
  3. ยื่นเอกสารพร้อมคำร้องขอย้ายชื่อออกจากทะเบียนบ้านกลาง
  4. เจ้าหน้าที่จะสอบสวน เช่น สาเหตุที่คุณอยู่ในทะเบียนกลาง แล้วดำเนินการ
  5. ชำระค่าธรรมเนียม 20 บาทและรอรับผลภายใน 30 วัน

ทางเลือกที่ 2 : มอบอำนาจให้คนอื่นทำแทน (กรณีอยู่นอกประเทศหรือเดินทางไม่สะดวก)

  1. ผู้มีชื่อในทะเบียนกลางเตรียมหนังสือมอบอำนาจและสำเนาบัตรประชาชน
  2. ส่งเอกสารให้ตัวแทนในไทยเตรียมพร้อมกับเจ้าบ้านใหม่
  3. ตัวแทนยื่นที่สำนักงานทะเบียนในไทย
  4. รอเจ้าหน้าที่ตรวจสอบ หากเอกสารครบและเหตุผลชัดเจน ก็ย้ายชื่อให้เข้าทะเบียนบ้านใหม่ได้ตามปกติ

สรุป

ไขทุกข้อสงสัยว่าทะเบียนบ้านกลางคืออะไร สำคัญกับใคร มีข้อดีและข้อเสียยังไง ซึ่งคำตอบทั้งหมดก็สะท้อนถึงปัญหาสิทธิและตัวตนของคนจำนวนไม่น้อยในสังคมไทยที่อาจถูกลืมจากระบบโดยไม่ตั้งใจ หากคุณหรือคนใกล้ตัวมีชื่อในทะเบียนบ้านกลาง การเข้าใจขั้นตอนและสิทธิที่ควรได้รับคือก้าวแรกในการทวงคืนตัวตนในระบบให้กลับคืนมา เพราะทุกคนควรมีที่ยืนในสังคม ทั้งในความหมายของการมีที่อยู่อาศัยและสิทธิขั้นพื้นฐานอย่างเท่าเทียมค่ะ

สำหรับใครที่กำลังมองหาซื้อบ้านเดี่ยว ทาวน์โฮมและคอนโดอยู่ สามารถเข้ามาเลือกชมบ้านขอนแก่น ทาวน์โฮม ขอนแก่นและคอนโดขอนแก่นได้ที่เว็บไซต์น่าอยู่ และยังมีสาระน่ารู้ต่าง ๆ เกี่ยวกับบ้านที่น่าสนใจมาให้ทุกคนได้อ่านกันอีกด้วยครับ

บทความแนะนำ

ติดตาม "ขอนแก่นน่าอยู่" เพื่อไปหาบ้านมือ 1, หาคอนโด, บ้านมือ 2, ที่ดินและหาเช่า/ กดหอพักทั่วเมืองขอนแก่นได้ที่สามารถพบได้ที่นี่